Şeker

Şeker suda eriyen,tatlı karbonhidratlara verilen genel addır. Şeker çeşitleri içinde en yaygın olanları şekerkamışı yada şeker pancarı ve üzüm şekeridir.Şekerpancarı sakaroz,üzüm şekeri glikoz adı ile bilinir. Bunlardan başka meyvelere tadını veren früktoz (ya da levüloz) sütte bulunan süt şekeri (Lakto) çimlenmiş arpada oluşan malt şekeri (Maltoz) gibi şekerler de vardır.

Karbonhidratlar şekerlerle birlikte nışasta,inülin ve selüloz gibi daha karmaşık bileşikleri de içine alan,ayrı bir organik bileşikler sınıfıdır. Molekül yapılı olan bu bileşiklerde moleküller karbon,Hidrojen ve oksijen otomanlarından oluşmuştur. Bu moleküllerde hidrojen atomlarının oksijen atomları sayısına 2/1 olduğu,yani suyun hidrojen,oksijen atomları oranına benzediği için bu bileşikler karbonhidrat adını almışlardır. C (H2O) Şeklinde gösterilirler.

Şeker adını alan ve suda çözülebilen karbonhidratlar iki çeşit olabilir. Üzüm şekeri (Glikoz) örneğinde olduğu gibi molekülleri daha basit karbonhidrat moleküllerine bölünemezlerse,bu çeşit bileşikler monosakarit adını alırlar. İki monosakaritin birleşmesi ile oluşan,Şekerkamışı veya pancarda bulunan sakaroz ,sütteki laktoz ve çimlenmiş arpada oluşan moltoz diskarit adını alırlar.Önemli besin maddelerinden biri olan sakaroz adını alan şeker öteki karbonhidratlar ve yağlarla birlikte,insan vücudunu ısıtır ve organların çalışması için gerekli enerjiyi sağlar.

XVII.Yüzyıla kadar ılıman iklimde yaşayan insanlar arasında üzüm suyu,ve bol şeker yerine kullanılırdı. Ancak son çeyrek yüzyıl içinde tatlandırıcı madde olarak şeker önem kazanmış ve Avrupa ülkelerinde hızla yaygınlaşmıştır. Bugün şeker sanayii gelişen Türkiye'nin üzüm ve bol meyva yetiştiren illerinde önemli miktarda pekmez üretimi ve tüketimi de yapılır.Sakaroz,Şekerkamışında özellikle şeker pancarında hurma,ceviz,badem ve çiçeklerde bulunur. Elverişli olduğu için bunlardan sadece şekerkamışı ve şekerpancarı şeker üretiminde kullanılır.

Şekerkamışı tropikal ve alttropikal bölgelerde yetişir. uzun yıllar yaşayabilen bir bitkidir.Türkiye de Adana yöresinde şekerkamışı yetiştirilmesi için denemeler yapılmıştır. Nitekim Akdeniz kıyılarında az oranda da olsa bu bitkinin bir türü yetiştirilir ve tüketilir.Bu bitki en çok Hindistan,Küba,Portorıco,Güney Amerika,Hawaii ve virjin adalarında üretilir. Ayrıca ABD nin Louisiana etyaletinde de önemli miktarda yetiştirilir.

Şekerkamışı fabrikada yıkanıp küçük parçalara bölünür. Bu parçalar ağır silindirler arasında ezilerek özsuları alınır,kalan artıklar ise buhar kazanlarında yakıt olarak kullanılır. Şeker şerbeti süzme yoluyla yabancı madddelerden ayrıldıktan sonra,içinden karbondioksit geçirilir.Ardın dan buhar kazanlarına alınır. Burada buharlaşma ile yoğunlaşan şeker şerbetinden ham şeker kristalleri ayrılmaya başlar. Ham şeker arıtılarak beyaz şekere dönüşebildiğinden önce eritilir ve kemik  kömüründen süzülür,ardından tekrar yoğunlaştırılır. Böylece beyaz renkteki şekerkristalleri ayrılır.İki yıllık bir bitki olan şekerpancarından şeker üreten başlıca ülkeler, Rusya,Orta Avrupa ülkeleri,Fransa,ABD, ve Türkiyedir.