Ozan Virani

Virani - 16 yy. sonu ile 17 yy. başlarında yaşıyan güçlü bir ozandır. Bektaşiliğin ikinci piri Balım Sultandan el almıştır. Bir süre Necef-i Eşref'de Hz. Ali Türbesinde Türbedarlık Babalık yapmıştır. (1587 - 1618) yıllarında İran'da saltanat süren Şah Abbas'la görüşmüştür.Anadolunun birçok yerlerini ve daha sonrada Bulgaristan'da Deliorman Debruca'yı dolaşmıştır.Neceften dönüşünde Deliorman yöresinde bulunan Demir Baba tekkesini ziyaret etmiş ve ondan bilgiler almıştır. Demir Baba soyzinciri itibariyle Peygambere ulaşır.

Demir Baba Velayetnamesinde Virani'nin Demir Baba ile görüşmesi şöyle anlatılır. Demir Baba'ya Arap ve Acem dillerini bilen bir kimse geldiği ve müridleriyle Rumeli'ye geçtiği ve bu kişinin adının 'da Virani olarak söylendiği bildirilir. Ancak gaflet içinde olduğu ve (Kutupluk davası güttüğü de ilave edilir) Demir Baba manevi yönden kendisinin daha üstün olduğunu göstermek ister. Demir Baba o tarihlerde 120 yaşına ulaşmış ulu bir ihtiyardır.

Virani, onun batın kılıcıyla yenilir. Yere geçer. Huzurunda divan durup, niyaz eder.Demir Baba'dan icazet ister. Ancak önce Virani'ye nasihatler verir. Kişi böyle sevdalarda olmasa gerek,Kuran'a uy Sure-i Fatiha'da ne kadar harf olduğunu bilirmisin ? onlardan geçmeyen veli olamaz. Bu kadar suhufla (Harfle) dört kitabı yutsa bile kapıdan girmeyen içeride ne olduğunu bilmez. Bilen Asık'da dava kılmaz. Kimse kusuruna kalma, Bu nasihattan sonra Demir Baba Virani'ye icazet verir.

Virani oradan Otman Baba sultanı ziyaret etmekiçin yola çıkar. Sabahleyin Karlıova'da Hafızzade Türbesine gelir. Ancak Virani rahatsızlanır ve öğleden sonrada orada hakka yürür. Avlu kapısı önüne gömülür.Demir Baba vasiyetnamesinde'de söz edildiği üzere, Virani Arapça, Farsça bilen güçlü bir şairdir.Virani Baba Divanı ile Virani Baba risalesi adlı basılmış eserleri günümüze kadar gelmiştir.Özellikle Hz. Ali'yi öven, 12 imamı dile getiren coşkulu methiyeleri vardır.

METHİYELER

   Hamdülillah biz Muhammedden okuduk defteri

   Nokta nokta harf-be harf bildik rumuzu Hayder-i

   Şah Hasan Şahım Hüseyin-i kerbela meydanının

   Merdiyim sevdim gönülden Abidin ü Bakırı

   Uymazam hergiz yezid'in kavline vü fi'line

   Mezhebim hak'tır hakikat Ca'feriyim ca'feri

   Ben İmamı Kazım'ın rahında kurban olmuşum

   Şah Ali Musa Rızaiçtim kevser

   Hem Muhammed'dir taki tacını serimde aşkar

   Gün gibi verdi Ziya zahir oluptur enveri

   İlm-i vahdet cavidani bil naki'dir vaiza

   Bir nazar kıl vechim üzre hatt-ı şah-ı askeri

   Mehdi-i sahib-zamandır aslü fer ü mü minan

   Huccet-ü kayyum o'dur olduk biz anın çakeri

   Dünye vü ukbadan el çekmiş feragat kılmışız

   Ne hesabı ne azabı ola yevm-i mahşeri

   Hak-pay Haydar'ım ismim Virani'dir benim

   Olmuşam bir can ile uş Kanberi'nin kanberi

        DİLİNDE CANAN  OLUBDUR  

   Dilinde Canan olubdur

   Sücudum sacidim insan olubdur

   Vücudum şehrine şah-ı muhakkak

   Bilin ki Fazl-ı hak yazdan olubdur

   Gönül didara karşı ol sebebden

   Ayrılmaz vallahi hayran olubdur

   Virani Dervişe lütfetti Haydar

   Erişti üçlere selman olubdur

     GEL  DİLBER  AĞLATMA BENİ

     Gel Dilber ağlatma beni Şah-ı Merdan aşkına

   Dü cihanın raniması şiri yazdan aşkına

   Şahım Hasan pir Hüseyin kerbela meydanı için

   Lütfedip bağışla cürmüm Ali süphan aşkına

   İmam Zeynel Abidin'in abına umdumusa

   Arayıp özünde Bakiri buldunsa

   Ceddin Evlad-ı Muhammet caferi bildin ise

   Rahme gel ol şah-ı merdan ali ümran aşkına

   Seyit Musa Kazım'dır ehl-i beytin serveri

   Canı aşkı nuş edenler müpteladır ekseri

   Sahi şehidi Horasan imam rıza'dan beri

   Müptelayı merhamet kıl kalb-i viran aşkına 

   Ey Virani çıkma yoldan doğru raha gel beri

   Muhabbet şevkat senindir Ey Hasan-ül Askeri

   Evliyalar serfiazi Hacı Br-ektaş-ı veli

   Sen genisin ver Muradı devri mihtan aşkına

 NEDİR  EY  GAZİLER  BENİM YANDIĞIM

   Nedir ey gaziler benim yandığım

   Halden bilmez yar elinden dertliyim

   Bu aşkın ateşi yaktı sinemi

   Pervaneyim Nar elinden dertliyim

   Gafletten uyandım gözümü açtım

   Aşkın küresinde kaynadım piştim

   Yavru Şahan gibi tuzağa düştüm

   Kurtulamam tor elinden dertliyim

   Binbir niyaz ettin eğledin beni

   Bir kadim ikrara bağladın beni

   Gül diye tikene dağladın beni

   Korkulatmaz her elinden dertliyim

   Çıktım şu alemi seyran etmeye 

   İkrar verdim bu ikrarı gütmeye

   İndim Bedest ana pazar etmeye 

   Şenliği yok şor elinden dertliyim

   Virani'yem çekem yarın kahrını

   Ver doldur içeyim aşkın zehrini

   Muhabbete saldık gönül bahrını 

   Geçti zaman zor elinden dertliyim

      İSTEMEM ALEMDE GAYRI MEYVAYI

   İstemem Alemde gayrı meyvayı

   Tadına doyulmaz balımdır Ali

   İstemem eşyayı verseler dahi

   Korkmazan sümbülü gülümdür Ali

   Ali'mdir kadehim Ali'mdir şişe

   Alim sahralarda morlu menekşe

   Alim dolu yedi iklim dört köşe

   Alim saki kevser dolumdur Ali

   Ali Vahid şah-ı resul kibriya

   İmam Hasan Hüseyin şah-ı kerbela

   İmam zeynel -Aba ol sahib-liva

   Büküldü kametim dalımdır Ali

   Muhammed Bakır'dır tendeki canım

   Ca'ferüs-sadık'tır dinim imanım

   Musa-i Kazım'dır derde dermanım

   Varlığım kalmadı malımdır Ali 

   Aliyyür-Rızadır şah-ı Horasan

   Taki ile Naki gösterdi burhan

   Hasanül-Askeri mah-ı dırahşan

   Yokladım talihim falındır Ali

   Muhammed Mehdi'dir sahibüz -zamam

   Oniki imama kul oldum heman

   Ma'sum-ı pakandır envar-ı cihan

   Esrar-ı Hüda'ya Alemdir Ali

   Virani'yem düştüm şimdi derdine

   Vücudum gark oldu çile bendine

   Gönül solmaz oldu kendi kendine

   Söyler dehanımda dilimdir Ali