Tuz

Yemek Tuzu - Kimyada sodyum klorür (Na CI) İsmiyle bilinen beyaz kristal yapılı bir bileşiktir. İnsan dahil tüm canlıların besin kaynaklarından olan tuz, ticari bakımdan da önemli bir maddedir. Dünyanın her yerinde rastlanabilen sofra tuzu tarih boyunca önemli bir ihtiyaç ve ticaret maddesi olmuştur.Besin maddesi olması dışında tuz, Dericilikte,Hayvan besiciliğinde, su yumuşatma sistemlerinde ve kimya sanayiinde yaygın olarak kullanılır.

Tuzun Tarihçesine gelince, Modern yer biliminin sağladığı bilgilerden önce tuzun nerede bulunduğunu bilmeyen İnsanoğlu 20.yüzyıla kadar umutsuz bir biçimde tuzun peşinde koştu.Tarih boyunca tuz o kadar değerliydi ki bazı ülkelerde Asker ve İşçiler maaşlarını tuz olarak alıyordu. Büyük Roma yollarından tuzu sadece Romaya değil yarımadanın iç kesimlerinede taşımak için inşa edilmişti.Çinliler,Romalılar,Fransızlar,Venedikliler,Habsbur'lar ve diğer birçok yönetim savaşlar için para bulmak üzere tuz vergisi koymuştu.Bilindiği kadarıyla Anadolu da tuz ile ilgili ilk yazılı kaynaklar ise Hititlere kadar gitmektedir.

Çinde tuz üretimine ilişkin en eski yazılı kaynak MÖ.800 e aitti. Belgede Xia Hanedanlığı sırasında bin yıl önceki deniz tuzu üretimi ve ticaretinden söz ediliyordu.Çin yönetimleri yüzyıllarca tuzu,bir gelir kaynağı olarak görmüşlerdi. Çinde MÖ.12 Yüzyılda tuz vergisinden söz eden metinler bulundu.Yazar Kurlansky et ve balığı tuzlayarak saklayan ilk uygarlığın Mısırlılar olabileceğini belirterek,balığı tuzda saklamaya ilişkin en eski çin belgelerinin MÖ.2 bine tarihlenirken çok daha eski tarihlerden kalan mısır mezarlarında tuzlanmış balık ve kuş eti bulunduğuna dikkat çekti. Araştırmalara göre Mısırlılar Nil Deltasında deniz suyunu buharlaştırarak tuz üretiyorlardı.

Tuzun Bulunuşu - Sofra tuzu doğada Denizlerde çözünmüş halde, kaya tuzu şeklinde ve kurumuş iç denizlerin yataklarında bulunur.Henüz kurumamış tuz gölleri mevcuttur.Türkiyenin içanadolu bölgesinde bulunan tuz gölü, Lut gölü,ve Amerikadaki bazı göller bu tür göllerdendir.Tuz elde etme yöntemleri - Tuz üretimi bütün mineral çıkarma yöntemleri arasında hemen hemen en basit ve kolay olanıdır.Tuz elde etme yöntemlerinin en yaygın olanı tuzla denilen göletlerde tuzlu suyun buharlaştırılmasıdır. Buharlaşma yöntemi çoğunlukla kurak ve sıcak bölgelerde uygulanır. Bu yol ile elde edilen tuzlarda ticari maksatlar için istenmeyen safsızlıklar olabilir, yani elde edilmiş bu tür tuzlarda tuz seven bazı mikro organizmalar da bulunabilir.

Bu mikroorganizmalar örneğin  konservecilikte bazı yiyecek maddelerinin bozulmasına sebep olabilmektedir. Kaya tuzundan da tuz elde edilebilir.Kaya tuzu önemli tuz kaynaklarından biri olup,içerdiği safsızlıklara bağlı olarak saydam veya yari saydam,Grimsi,Beyaz,Turuncu,Sarı Pembe ve kahverengi olabilir.Kaya tuzu az safsızlık ve yabancı maddeler içeren yataklarda yeraltına galeriler açarak parçalar halinde çıkartılır. Çözelti madenciliği olarak adlandırılan bu öntemde safsızlıkların fazla olması durumunda açılan sondaj kuyularına sıcak su gönderilerek suda çözülen tuzlar bulamaç halinde dışarı alınır. Bu bulamaçın kristallendirilmesi için tava veya vakum yöntemleri kullanılır.

Tava yöntemi - Bir tahta kapta dinlendirilen tuzlu suya magnezyum sulfatı çöktürmek için az miktarda  kireç katılır. Sonra tava adı verilen buharlaştırma kabına gönderilir.Bu kabın alanı 80-1oo metrekare olup ocağın sıcak gazlarıyla ısıtılır. Burada önce magnezyum sülfat çöker ve alınır.Daha sonra çöken tuz alınır.Alınan tuz tava üstündeki tahta davlunbaza serilir. Suyu tekrar tava içine akarken tuzda kurur.

Vakum yöntemi ise - Tava yönteminin yerini alan bu yöntemde tuzlu su vakum pompaları yardımıyla buharlaştırılır.