23 Eylül 2013 Pazartesi

Ali Kuşcu - (1403-1474)

Asıl Adı  Ali Bin Muhammed.Timur İmparatorluğu ve Osmanlı İmparatorluğunda bir Gökbilimci - Matematikci ve Dilbilimcidir. Gökbilimci ve Kelam Alimi olan Ali Kuşçu 15. yüzyılda Semerkand'ta doğdu Türk yada  Fars olduğuna dair iddialar mevcuttur. Babası Muhammed Timur İmparatorluğu Sultanı ve Astronomu Uluğ Beyin kuşçusu olduğu için Ailesi (Kuşçu) lakabıyla meşhur oldu. Küçük yaştan itibaren Matematik ve Astronomiyeilgi duyan Ali Kuşçu Bursalı Kadızade Rumi,Gıyaseddin Cemşid ve Muinuddin Kaşi'den Matematik ve Astronomi dersi aldı.


Daha sonra bilgisini arttırmak için Kirman'a gitti. Burada Hall-ü Eşkal-i Kamer (Ay safhalarının açıklanması) adlı risale ile şerh-i tecrid adlı eserini yazdı. Ali Kuşçu Semerkand ve Kirman'da eğitimini tamamladıktan sonra UluğBey'e yardımcı ve Rasathane Müdürü oldu. 1449 da hacca gitmek istedi. Tebriz'de Akkoyunlu Hükümdarı Uzun Hasan kendisine büyük saygı gösterdi ve Osmanlı Devletiyle barış görüşmelerinde yardımını istedi. Ali Kuşçu  Uzun Hasanın sözcülüğünü yaptıktan sonra II. Mehmed'in davetiyle İstanbul'a geldi. Osmanlı -Akkoyunlu sınırında II. Mehmedin (Fatih Sultan Mehmed) emriyle büyük bir törenle karşılanan Ali Kuşçu Ayasofya Medresesine Müderris olur. 200 altın maaş bağlanır. Ali Kuşçu burada Fatih külliyesinin programlarını hazırlamış Astronomi ve Matematik dersleri vermiştir.


Ayrıca İstanbul'un enlem ve boylamını ölçmüş ve çeşitli güneş saatleri de yapmıştır. Ali Kuşçu'nun Medreselerinde Matematik derslerinin okutulmasında önemli rolü olmuştur. Verdiği dersler olağanüstü rağbet görmüş ve önemli bilim adamları tarafından da izlenmiştir. Ayrıca dönemin Matematikcilerinden Sinan Paşa da öğrencilerinden Molla lütfi aracılığiyle Ali Kuşçu'nun derslerini takip etmiştir. Nitekim etkisi 16. yüzyılda ürünlerini verecektir.


Ali Kuşçu'nun Astronomi ve Matematik alanında yazmış olduğu iki önemli eseri vardır.Bunlardan birisi, Otlukbeli savaşı sırasında bitirilip zaferden sonra Fatih'e sunduğu için (Fethiye) adı verilen Astronomi kitabıdır. Eser üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde gezegenlerin küreleri ele alınmakta ve gezegenlerin hareketlerinden bahsedilmektedir.İkinci bölüm yerin şekli ve yedi iklim üzerinedir. Son bölümde ise Ali Kuşçu yere ilişkin ölçüleri ve gezegenlerin uzaklıklarını vermektedir.


Döneminde hayli etkin olmuş olan bu Astronomi eseri küçük bir el kitabı niteliğindedir ve yeni bulgular ortaya koymaktan çok Medreselerde Astronomi öğretimi için yazılmıştır.Ali Kuşçu'nun diğer önemli eseri ise Fatih adına atfen Muhammediye adını verdiği Matematik kitabıdır.

   

Hiç yorum yok: