Osmanlı Dönemi İstanbul'un Yerleşimi (Kadıköy)

Osmanlı döneminde,İstanbul un fethinden sonra ilk türk mahallesi bu günkü Osmanağa Camisinin bulunduğu alanda kurulmuştur. Fatih Sultan Mehmet Khalkedonu İstanbul un ilk kadısı olan Hızır Beye vermiş,Buraya Kadıköy ismi yakıştırılmıştır.
Osmanağa Camisi Kadıköyde Osmanlı döneminde yapılan ılk önemli yapıdır.Yine bu dönemde
Cami,Mescit gibi yapıların birbirini izlemesi,ve ardından bunların çevresinde yerleşim alanlarının yoğunlaşması,ile Kadıköy kısa zamanda gelişmiştir.

Kadıköy İstanbul Anadolu Yakasında Kocaeli Yarımadası üzerindedir.Kuzeyinde Üsküdar,ve Ümraniye Doğusunda Maltepe ilçeleri,Güneyinde Marmara Denizi,vardır.Yüzölçümü 33 Kilometrekaredir.M.Ö 825 yılında Sur Şehrinden gelen Fenikeliler ( Tyrienler ) bir şehir kurmuş,sonraları Kartaca adını alan bu yerleşim merkezine Karchedon adı verilmişti.Karchedon ve Chalkedon kelimelerin ikiside Fenike ismidir.Daha sonraları İstanbul Türkler tarafından zapt edildikten sonra,Fatih in ilk kadısı olan Hızır Bey e ithafen Kadıköy ismi verilmiştir.
Istanbul un Bizans tarafından yerleşim merkezi olarak seçilmesinde Delf Kahinlerinin ( Körlerin
Karşısına yerleş ) efsanesi bu güne kadar her kitaba geçmiş,böyle kabul edilmiştir.
Kadıköyün kuruluşu Bizans tan yani İstanbul un kuruluşundan 17 yıl kadar öncedir.Kuruluş Tarihi M.Ö 675 yılı kabul edilir.

XVIII Yüzyıla kadar zengin Rumların yerleştiği sayfiye yeri konumundan da uzaklaşmıştır.Daha sonraları Bahariye,Moda,Yoğurtcu,Göztepe,Erenköy,ve Bostancı gibi semtlerde Osmanlı Devletinin önde gelenleri,Paşa ları,yaptırmış oldukları köşklerde yaşamışlardır.
Bu arada Göztepe nin iskana açılmasında izlenen yöntem ilginçtir.1882 Tarihli ebniye kanununun 18 nci maddesı ıle,o zamana dek Şehir içinde yeni bir alanın iskana açılabilmesi için gerekli olan Padişah izni bazı sınırlamalarla kaldırılır.Böylece arsa Spekülasyonu bir ölçüde Padişah Denetiminin dışına çıkartılarak ona yasallık kazandırmaktadır.Ebniya Kanununa böyle bir madde eklenmesinde muhtemelen Tütüncü Mehmet Halis Efendi gibi Spekülatörlerin önemli etkisi olmuştur

1877 yılında Kemah tan Kardeşi Yusuf Efendi ile İstanbul a gelerek ticaret hayatına atılan Tütüncü Mehmet Halis Efendi Cibali tütün deposunun işletmecisiydi.Bu işletmeyi Rejiye satarak (regie d'tobac co.) elde ettiği parayla Osmanlı Devletinin ilk arsa spekülatörü olarak,kısa bir zamanda büyük bir arazi parçası olan Göztepe yi satın alarak,bu araziyi parsel,parsel satarak çok büyük zenginlikler elde etmiştir.Ve bu arada Göztepe semtine bir armağan olarak Tütüncü Mehmet Halis Efendi camisini 1902 yılında inşa etmiştir.

Türk sivil mimari örneklerinden , Göztepe deki Cemil paşa köşkü,Ragıp paşa köşkü,Cemil Topuzlu,Mabeyinci Ragıp paşanın kızının köşkü,Zülüflü İsmail paşa köşkü,gibi köşk ve konaklar bulunmaktadır.Ancak Kadıköy deki birçok türk sivil mimarı örneklerinden evler,yeni yapılanma sırasında yok edilmiştir.