16 Eylül 2007 Pazar

Tarihi İstanbul Depremleri (1509 Büyük İstanbul Depremi)

10 Eylül 1509 depremi hemen Adalar önünde oluşmuş ve İstanbul da büyük hasarlar yapmıştır.Bu deprem halk arasında küçük kıyamet olarak adlandırılmıştır.Makrosismik gözlemlerin ışığında bu depremin büyüklüğü 7.4 tür.Ambraseys ve Finkel bu depreme ait
tarihsel verileri büyük bir titizlik içerisinde inceliyerek şu bilgileri sunmuşlardır.
10 Eylül 1509 depremi sonunda 1000 ev yıkıldı ve 4ooo - 5000 kişi hayatını yitirdi.Ölenler arasında Osmanlı Hanedanından 3 kişi vardı.Vezir Mustafa Paşa ve emrindeki 360 atlı süvari öldü.Bu tarihsel belgelerde İstanbul ve Pera da hasara uğramıyan hiçbir evin kalmadığı rapor edilmiştir.Bu deprem sırasında şehir surları da oldukça büyük hasara uğramış,Eğrikapıdan,Yedikuleye kadar yıkım gözlenmiştir.Ayrıca Edirnekapısı ,Silivrikapısı
ve Yedikule gibi ana giriş kapıları ağır hasara uğramıştır.İshakpaşakapısı,Topkapı,sarayı
duvarlarının ,Hastalarkapısı,ve Kayıklarkapısı,arasıda yıkıldığı gözlenmiştir.Söz konusu
duvarlara yakın birçok evin denize battığı görülmüştür.Bu depremin oldukça geniş bir bölgede Yunanistan dan Mısır Nil Deltasına ve hatta Avusturya da da hissedildiği rapor edilmektedir.Artçı depremler aylarca sürmüş,ve büyük depremler Edirne den Athos a kadar
hissedilmiş ( En önemlileri 23 Ekim 1509 - 16 Kasım 1509 - 10 Temmuz 1510 ve 26 Mayıs
1511 ) 10 Eylül 1509 depreminden sonra Osmanlı Sultanı İmparatorluğun her bölgesinden
toplattığı 66000 işçi,3000 Ustabaşı,ve 11000 Asistanı görevlendirerek imar işlerini başlatmış,Ayrıca halktan deprem için özel vergi toplatmış,ve Mart, Haziran 1510 tarihleri arasındahasarlar tamir edilmiş.




İkinci deprem ise küçük kıyametten ( 1509 Depremi ) 257 yıl sonra gerçekleşen 22Mayıs 1766 depremi İzmitten Gelibolu ya kadar uzanan Marmara fay hattını kırdı.Depremde Tsunami dalgaları oluştu.Camiler TopkapıSarayı ve anıtlar büyük zarar gördü.Bu depremi izleyen birçok artçı deprem rapor edilmiştir.En önemli artçı deprem muhtemelen aynı büyüklükte belkide daha büyük 5 Ağustos 1766 Mürefte yakınlarında olmuştur.Gözlenen hasarın büyüklüğü ve etki alanından dolayı bu depreme ait oldukça bilgi ve belge mevcuttur.Osmanlı Arşivlerinde bu depremin ardından İzmit ve İstanbul da harar gören cami ve külliyelerinde başlatılan onarım çalışmalarına ait belgeler mevcuttur.Çok ilginçtir bu depremin 11 yıl önce oluşan ve lizbon ( Portekiz ) u harabeye çeviren büyük deprem ile olan ilişkisi ve depremlerin oluşumu hakkında oldukça fazla spekülasyona sebep vermiştir.22 Mayıs 1766 depremi Kurban Bayramının üçüncü günü gün doğuşundan yarım saat sonra Perşembe sabahı olmuştur.Rapor edildiği üzere Güney - Kuzey doğrultusunda hissedilen yeraltı gürültülerinden sonra yaklaşık 2 dakika süren ana depremden 4 dakika sonra daha küçük ölçekli bir deprem oluşmuştur.Depremden hemen sonraki ilk kayıtlara göre İstanbul da 850 den fazla ölü ve birçok yaralı rapor edilmiştir.Ancak ölü sayısının az olması depremin sabah namazını takriben camiler boşaldıktan sonra oluşmasına bağlanmaktadır.Maalesef yıkımlar arasından daha sonra çıkarılan ölü sayısının toplam 4000 - 5000 cıvarında olduğu rapor edilmiştir.



Topkapı Sarayındaki ağır hasardan dolayı Osmanlı Sultanı Saray Bahçesindeki çadırda
uzunca bir süre ikamet etmek zorunda kaldı.Saraydaki Mutfak ve bacaları tamamen yıkıldı.
Eski saray bahçesinde bulunan Cezaevinin duvarlarının yıkıldığı ve savaş esirlerinin kaçtığı
rapor edilmiştir.Kadırga - Apos taki Sarayın onarımı ve Beşiktaştaki Sarayın duvarlarındaki
yıkım kayıtlarında yer almaktadır.Bu depremde ayrıca birçok han yıkıldı.Özellikle Vezirhanı harabeye döndü.Ve birçok ölüme sebep oldu.Hırkacılar,Şekerciler,Baltacılar,Çuhacılar,ve Kalpakçılar hanları ağır hasar gördü.Kapalıçarşı,Örücüler çarşısı,ve Mercanağadaki yıkımlar,Yerebatan sarnıcı ve Askeri Birliklerde hasar rapor edilmiştir.



Bu depremde İstanbul un 22 Km Kuzeyindeki Ayvabend Barajı hasar gördü.Depremdeki hasarın daha çok İstanbul un batısında yoğunlaştığı rapor edilmiştir.Çatalca Küçük -Büyük Çekmece,Kumburgaz,Burgaz,Lüleburgaz ,Çorlu ve Tekirdağ ( Rodosta ) da deprem
hasarlarının gözlendiği güvenilir kaynaklarda yer almaktadır.Bu depremlerde gözlenen yıkımlar İstanbul un doğusunda daha çok İzmit Körfezinde yoğunlaşmıştır.Bölgedeki birçok kasaba ve köyde ağır hasarlar gözlenmiştir.Depremden sonra gözlenen deniz dalgalarının ( Tsunami Dalgalarının ) limanları kullanılamayacak derecede yıktığı rapor edilmektedir.



1894 İstanbul Depremi 113 yıl önce 10 Temmuz 1894 te pek çok tahribata ve can kaybına sebeb olan bir deprem yaşadı.Tarihi kaynaklarda ( Büyük harekat-ı arz ) diye isimlendirilen bu depremi Rumi 1310 yılına rastladığı ndan İstanbul halkı arasında 1310 zelzelesi diye anılır.1894 yılının 10 Temmuz gününe rastlar,kayıtlara göre öğle üzeri 12.20 yada 12.25 te Müezzinlerin ezan okuduğu bir sırada önce hafif bir sarsıntı,ile kendisini hissettirmiş,güneybatıdan kuzeye doğru ve aşağıdan yukarıya olmak üzere bunu daha şiddetli sarsıntılar takip etmişti.İstanbul halkı dehşet içinde sokaklara dökülmüş,Allah,Allah nidaları her tarafta duyulmaya başlamıştı.Deprem Marmara Denizinde de şiddetli dalgalarla kendini duyurdu.Denizdekiler Mavnalardan ,Balıkçı Teknelerinden Şirket-i Hayriye vapurlarından kente baktıklarında çöken binalardan yükselen toz bulutlarını görmüşlerdi.Bodrum ve Kellekesen Hanları yıkılmıştı.Uzunçarşı,Tahtakale,Kutucular,Kantarcılar,baştanbaşa harabeye dönmüştü. Gedikpaşa,Kadırga,Kumkapı,Yenikapı,Langa,ve Samatya da yüzlerce ev yıkılmış,Adalarda da büyük tahribat olmuştu.Heybeliada daki Ruhban okulu dahil birçok büyük bina hasar görmüştü. Ve en son olarak 17 Ağustos 1999 Saat 3.02 de Merkezi Kocaeli - Gölcük olan Richter 7.4 şiddetinde büyük bir deprem yaşadık .Deprem tüm Marmara Bölgesinde Ankara ve İzmire kadar Türkiyenin geniş bir alanında hissedildi.Ancak Kocaeli-Adapazarı Gölcük,Yalova ve çevrelerinde büyük çapta can kaybı ve hasara neden oldu.15000 ölü Onbinlerce yaralı Binlerce tamamen yerlebir olmuş Bina/Konut ,Onbinlerce hasarlı yapı ve yüzbinlerce evsiz insan.



Evet Sevgili Dostlar İstanbul un Tarihi Depremlerini anlattıktan sonra gelelim günümüze,
İstanbul da deprem riski bariz şekilde görülmektedir.Sismik gemilerle yapılan deneylerle
Marmara Denizi tabanında fay araştırmalarından depremin kaçınılmaz olduğu bariz bir şekil
de görülmektedir.



Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi Deprem araştırma Enstitüsü Deprem Mühendisliği Bölüm Başkanı Prof, Dr.Mustafa Erdik Marmara da beklenen depremin 30 yıl içinde gerçekleşme olasılığının yüzde 60-65 olduğunu söyledi.Prof.Erdik Depremin 7.6 - 7.7 Büyük
lüğünde olmasının beklendiğini belirterek şunları söyledi.



Deprem daha çok İstanbul un güneyi ile Avrupa yakasında hissedilecek,İstanbul da 47bin cıvarında binanın göçmesine ve bir okadar da insanın ölümüne yol açabilecek büyüklükte deprem olacak bu konuda İstanbul Valiliği ve Büyükşehir Belediyesi Kamu Binaları Hastahane ve okul binalarını güçlendirmekte hızlı davranmalıdır.Ve benim size son söyliyeceğim acı ama gerçek,İstanbul Depreminin 2007-2010 Arasında olmasının büyük ihtimal olduğunu Bilim Adamları söylüyor.Ama bu depremin vereceği zararın sıfıra yakın bir noktaya indirilmesi bugünkü koşullarda mümkünken,bütün hazırlıklar deprem sonrasına göre yapılmaya devam ediliyor.İstanbul için parmağını kıpırdatmıyanlar hala anlamıyorlar ki ,Bütün doğal afetleri büyük felaketlere dönüştürenler sadece ve sadece insanlardır.



Sevgili Dostlar temennim ,Dileğim ,Depremsiz bir yaşam sürmemiz için yüce yaradana
yakarıp,Sizlere sıhhat,Mutluluk ve saadetler dileklerimle gözlerinizden öperim.Şen ve Esen
kalın.

Hiç yorum yok: