Muğla İli turistik değerleri,Antik kentleri,doğal güzellikleri Arkeolojik zenginlikleri bakımından Ülkemizin bütün illerinin başınnda gelir. Ege Denizi'nin en güzel kıyıları buradadır. Dantela gibi işlenmiş girintili-çıkıntılı sahillerde olağanüstü güzellikte körfezler, Kolar,Adalar ve Yarımadalar vardır. Yılın hemen hemen 12 ayında gökyüzü güneşli ve bulutsuzdur. Kıyıların arkasında yükselen ormanlık dağların koyu mavi denizlere akseden yeşillikleri çok güzel manzaralar oluşturur.
Bodrum, Datça, Fethiye, Marmaris, Milas, Ula ve Yatağan gibi ilçelerin herbiri başlı başına bir tarih ve turizim hazinesidir.Doğa Muğla'dan hiçbir şeyi esirgememiştir.Milattan binlerce yıl önce ilk uygarlıklar bu kıyılarda kurulmuş Akdenizin denizci kavimleri, Büyük filozoflar, ünlü Mimar ve heykelciler buradan çıkmıştır. Dünyanın 7 harikasından biri sayılan Bodrum (Halikarnassos) 44 metrelik mermer Mousoleum'un bugün sadece temelleri kalmıştır. Ama depremden yıkılan bu dev yapıtın bazı heykelleri Londra'da ki British Museum'dadır.Bodrum'da sualtı Arkeolojisi alanında dünya ölçüsünde önemi olan bir müze de vardır.Muğla İli sınırları içinde Milattan önceki yılların ünlü devleti olan Lydia Devleti yaşamıştır. Bu Devletin kralı Kraisos (Kresüs) ün altın hazineleri efsanelere konu olmuştur.Muğla çevresinde Arkeolojik kazılarla yeryüzüne çıkmak için bekleyen düzinelerle antikşehir vardır. Bugün gördüklerimiz üstü toprakla örtülü alanların 50 de biridir. Miletos ve Halikarnassos gibi iyon şehirleri,İsa'dan önceki Dünyanın çok uygar ve ünlü kentleriydi.
Muğla İlinde Tütün, Susam krom ve zımpara taşından başka süngercilik ticareti de önemli yer tutar. Dünyanın hemen hiçbir yerinde bulunmayan Günlük ağaçları Muğla ormanlarında görülür. Kandillerde yakıldığı zaman koku çıkaran bu ağaçlar çok pahalıdır ve Cami,Kilise gibi tapınaklarda kullanılır.Tarih Biliminin Babası sayılan Heredotes Ünlü türk deniz Kahramanı Turgut Reis, Meşhur taşlama şairi Neyzen Tevfik Muğla ili topraklarında doğmuştur. Türk Edebiyatının ölümsüz isimlerinden sayılan (Halikarnas Balıkcısı) Cevat Şakir de hayatının bir kısmını burada geçirmiştir.Muğla İlinin adı nereden geliyor - Muğla'nın Helenistik çağdaki adı (Moğola) şeklindeydi. Bizanslılar Muğlaya (Alinda) derlerdi. Bu güzel kenti Selçuk'lu Türklerinden Muğul Beyin aldığı söylenir. ve Muğla sözcüğünün bu Beyin adından geldiği de iddia edilir. Yakın çağlarda Muğla'nın Moboliye ve Mobella diye yazıldığı görüldü. 19 ncu yüzyılda çıkan Ansiklopedilerde de burada Mobella diye söz edilir. Muğla adını buraya Türkler vermiştir.
Muğla İlinin Tarihi - M.Ö. 3400 Yıllarında bugün Muğla'nın bulunduğu bölgeye Balkan yarımadasından Leleğler) adlı kavim gelmişti. M.Ö. 2500 Yıllarında (Luviler) akın ettiler. Hititlerin egemenliği M.Ö.2000 Yıllarında Muğlaya kadar uzundı. Hitit (Eti) ler bölgeye (Lugga) diyorlardı. Aynı dönemlerde Anadolu Yarımadasının Güney batı ucundaki bu yerlere (Karisa) veya ( Karya ) adı veriliyordu. Anadolu Kavimlerinin Truva savaşlarında yenilmeleri,Ege kıyılarında yeni koloniler kurulmasına yol açtı.Yeni gelenler üç koldan Muğla topraklarına girdiler. Bunlardan Dorlar M.Ö.1000 Yıllarında Muğlanın Güney kıyılarını egemenlikleri altına aldılar.Bu dönemde özellikle Halikarnassos (Bodrum) limanı ve kenti çok ünlüydü. M.Ö 6 ncı yüzyılda kuzeydeki Lydia Krallığını yıkan Pers İmparatoru Kurus (Kiros) tan sonra Büyük İskender Ordusuyla bu kıyılardan geçip Güneybatı Asyaya gitti. Bu iki egemenlikten sonra topraklar Selevkos'lara geçti. Daha sonra Persler buraları (Satrap) denilen valiler eliyle yönettiler.Satraplıklara da Karya Sülalesinden gelen Kralları atadılar. M.Ö. 2 nci yüzyılda buraları Bergama Krallığı ele geçirdi.Bir ara Mısırdaki Ptolemaios sülalesi bile sahillerdeki siteleri zaptetti. Karya denilen bölge M.Ö.130 Yılında Bergama ile birlikte Roma İmparatorluğuna bağlandı.M.S 395 Yılında da Doğu Roma (Bizans) ın payına düştü.
Bizans egemenliğinde Mylasa (Milas) ile Halikarnassos (Bodrum) büyük ve ünlü kentlerdi. Malazgirt zaferinden sonra Türkler Süleyman Şahın komutasında Van gölünün kuzeyindeki Erciş dağı eteklerinde Bizanslı Aleksios Komnenosu 1073 te yendiler.Türk ordusu 1074 yazında Likaonia ya geçti. Burada altı büyük kola ayrıldı. Bunlardan üçü Palagonia Frigya,ve Misya üçü de Lydia ve Muğlaya doğru ilerledi. Türk kuvvetleri Muğla kıyılarına indikleri vakit buradaki kasabalar boştu. Aydın Güzelhisar savaşıyla alan MenteşeBey bu zaferden sonra 1284 te Muğlayı aldı. Bu tarihten sonra Muğla ve yöresi bu Beyin adıyla anılmaya başlandı.Menteşeoğulları 1308 e kadar Konya'da Başkentleri bulunan Anadolu Selçuklularına 1335 e kadar Tebriz de Başkentleri olan İlhanlılara bağlı kalarak Muğlada bir Türkmen Beyliği kurmuşlardı.1335 te bağımsız ordular ancak 1390 da Yıldırım Bayezit Menteşoğulları Beyliğini Osmanlı Devletine kattı. 1402 Ankara felaketinden sonra diğer Anadolu Beylilkeri gibi Menteşoğulları Beyliği de yeniden dirildi. Fakat 1425 te ikinci Murat döneminde Osmanlı Devletine kesin olarak katıldı.Menteşeoğullarından gelen 8 bey burada 134 yıl saltanat sürdü.
Menteşeoğulları Beyliğinin Başkenti Milas şehriydi. Osmanlılar sancak Merkezini Muğlaya naklettiler. Bu dönemde Fethiye (Mekri ) önem kazandı. Menteşe Beyleri Milasın çok yakınındaki Beçin de otururdu. Burada önemli Mimarlık yapıtlar bırakmışlardır. Menteşeoğulları kuvvetli Donanmalarıyla Ege Denizinde dolaşmışlar. zaman zaman Yunanistan sahillerine ve Ege adalarına çıkıp Osmanlılara yol açmışlardı. Bir süre Rodos Adasının bir bölümünü de ele geçirdiler. Sonradan Rodosa yerleşen Saint Jean Şövalyeleri Menteşeoğulları ve Osmanlılarla yıllar süren savaşlara girdiler.Rodos Şövalyeleri Bodrum Kalesine de sahiptiler. Kanuni Sultan Süleyman 1522 de Rodos la birlikte Bodrumu da aldı. ve Şövalyeler Malta Adasına göçettiler.
Osmanlı yönetiminde Muğla merkezi Kütahya olan geniş Anadolu Beylerbeyliğinin 14 sancağından biriydi. Tanzimattan sonra Merkezi İzmir olan Aydın Vilayetinin 5 sancağından biri oldu. 6 ilçesi (Kazası) vardı. Muğla sözcüğü sadece şehir için kullanıl dı. Sancağa Menteşe denildi. Cumhuriyet döneminde hanedan adı taşıyan illerin de adı değişti ve Muğla il oldu.Muğla düşman istilası görmedi. Birinci Dünya savaşından sonra İtalyan Askerleri sembolik nitelikte Muğlaya ayak basmışsa da kısa bir süre sonra Muğla yı Milli kuvvetlere devrettiler. Cumhuriyetten önce Menteşe sancağı halkının % 92 si Türk, % 7 si Rumdu. Rumlar Lozan Antlaşmasından sonra Yunanistan'da ki Türkler ile değiştirildiler. Muğla Kurtuluş savaşına Asker göndermişve cephelerde 1.444 şehit vermiştir.
Muğla nın coğrafi konumu - Muğla İlinin büyük bölümüEge Bölgesinin güney kesimin de Güneydeki küçük bir bölümü de ( Köyceğiz ve Fethiye ilçeleri ) Akdeniz Bölgesindedir. Doğusunda Antalya ve Burdur Kuzeydoğusunda Denizli, kuzeyinde Aydın Batısında ve Güneyinde Akdeniz bulunur. Yüzölçümü 13.330 Km.2 ,nufusu 368.776 dır.Nufus yoğunluğu 27 Köy sayısı 411 dir.İklim - Muğla İli iklimi Akdeniz iklimi karakterindedir.Yalnız iç bölümlerinde denize uzaklık ve özellikle yükseltinin etkisinde kalır. Batı kıyılarındaki Bodrum şehri ile güney kıyılarındaki Fethiye ve iç kesimdeki Muğla şehriarasında iklim bakımından farklar vardır. Kışlar kıyı kesiminde ılık geçer,soğuk havalar hemen hiç görülmez. En soğuk ayın (Ocak) ortalama ısısı Bodrumda 11,3 derece,Fethiyede 10,8 derecedir.Isı sıfır derecenin altına inmez.Buna karşılık yüksek ve denizden uzak Muğla şehrinde ısının sıfır derecenin altına düşen günlerinin sayısı 34, Ocak ayının ortalama ısısıda 5,4 derecedir. Bodrum ve Fethiyede en sıcak ay (Temmuz) ortalaması 28,1derece ve yıllık ısı ortalaması 19 derecedir. Yazın sıcak lık 43 dereceye kadar çıkabilir. Muğlada en sıcak ay ortalaması 15 derecedir.Görülen en yüksek sıcaklık 41,2 derecedir.Yıllık yağış ortalaması Bodrumda 775 mm.Fethiyede 989 mm.Muğlada 1,202 mm.dir.Yağışların 5 te 3ü veya daha fazlası kış aylarına rastlar.Yağışların % 62 si kış % 16 sı ilkbahar % 2 si yaz % 20 si sonbahar mevsimlerinde düşer.kıyılarda yağışlar daha azdır. Kar yağışlı ve yerlerin karla örtülü olduğu günlerin sayısı Bodrum ve Fethiyede sıfır. Muğlada 2,6 dır.
Muğlanın Bitki örtüsü - Doğal bitki örtüsü bakımından ormanlar,yüz yılllardan beri yapılan baltalamalara ve yangınlara rağmen yinede önemli yer tutar.Muğla ilindeki ormanların oranı %28,6 dır.Alçak kesimlerde herzaman yeşil kalan Akdeniz makisi gibi ağaçsı bitkiler görülür.Kızılçamlar daha yükseklerde Karaçamlar,Delice zeytinler Palamut meşeleri,vs.ağaçlar yaygındır.Köyceğiz gölü çevresinde ünlü Günlük ağaçları bulunur. Bu ormanlarda yaban keçisi,Domuz,Tilki,Kurt,Sansar ve seyrek olarak,Halkın kaplan dediği Leoparlar yaşar.
Muğla'da Tarım ve Hayvancılık - Muğla ilinde toprakların % 13,7 si tarla %1,5 i nadas % 1,4 ü sebzelik,meyvelik % 7 si zeytinlik % 28 i orman % 47,8 i tarım dışı alandır. Ekili alanların en büyük bölümü buğday üretimine ayrılmıştır. özellikle,ilin iç kesimlerindeki ovalarda buğday tarımı geniş yer tutar. 1971 de ilin buğday üretimi 45.000 ton, Arpa üretimi 18.000 tondu. Sanayi bitkilerinden en çok tütün 15.000 ton ve pamuk 17.000 ton yetiştirilir. Tütün üretiminde merkez ilçe Pamuk üretiminde köyceğiz ilçesi başta gelir. Susam üretimi yılda 4.000 ton cıvarındadır. Muğla ili zeytin ağacı sayısı bakımından Aydın ve İzmir İllerinden sonra Türkiyede üçüncü sırayı alır. İlin zeytin üretimi 1971 de 10.000 tondu. Bunun yarıdan fazlası Milas ilçesi verir.Narenciye üretimi son yıllarda hızla artmaktadır. 1971 de üretim 11.000 tondu.Mandalina
ağaçları bakımından Muğla bütün iller arasında ilk sırayı alır. Özellikle Bodrum türü mandalina çok ünlüdür. Sebze üretimi 60.000 üzüm üretimi 10.000 ton kadardır.Hayvan varlığı şöyledir.200.000 koyun 360.000 keçi 160.000 sığır 14.ooo at 8.000 katır 50.000 eşek ve 6.000 deve Arıcılık çok yaygındır. Son yıllarda Türkiye bal üretiminin çoğunu Muğla ili sağlamıştır. Muğla da süngercilik de büyük önem taşır.Bodrum ile Marmaris ilin başlıca süngercilik merkezleridir.
Gezilip Görülecek yerler - Muğla ilinin her köşesi eski uygarlıklardan kalan yapıtlarla doludur. Muğla İli Türkiyenin en önemli Turizm merkezlerinden biridir. Muğla'nın Bodrum ilçesi turistik önem bakımından başta gelir. M.Ö. 400 Yıllarında o zaman adı Halikarnassos olan bu eski şehirde Kral Mausolos yaşamış esi Artemis ile (Karya) denilen ülkeyi yönetmişti. Dünyanın 7 Harikasından biri sayılan Kral Mausolos'un mezar anıtından günümüze sadece temel kalıntıları gelebilmiştir. 44 metre yükseklikte mermer Mausoleum 'un bazı heykelleri Londradaki British Museum dadır.Milas'ta bu mezar anıtın küçük bir örneği vardır. Bodrum'un deniz üzerindeki kalesi 1415-1437 yıllarında Rodos Şövalyeleri tarafından yaptırılmıştır. 1965 te bu kalede açılan Bodrum Müzesinde eskiçağ klasik veHelenistik dönem yapıtlarıyla sualtı buluntuları sergilenmektedir. Bodrumda antik eserler arasında Anfitiyatro,Agora,Mars tapınağı kilise gibi birçok yıkıntı vardır.Muğlanın 64 km. güneydoğusunda Keramos adlı şehirde Helenistik dönemde kalan kale,Zeus Tapınağı,heykel kalıntıları görülmektedir.
Köyceğiz ilçesinin güneyindeki Dalyan köyünde eskiden Caunus adlı şehir vardı.Buradaki 20.000 bin kişilik tiyatro,su kemerleri,kayalar oyulmuş mezarlar,saray ve surların kalıntıları görülecek yerlerdir. Milas ta Zeus tapınağı Gümüşkesen denilen korent başlıklı kolonlarla süslü bir Roma Mezarı,Karyalılardan kalma Baltalıkap bulunmaktadır. Milas yakınlarındaki Kalınağılda M.Ö. 4 ncü yüzyılda yapılmış Sinuri tapınağı ve bir kulenin yıkıntısı vardır.Buralardan çıkarılan yapıtlardan bir bölümü ülkemizin bir bölümü de yabancı memleketlerin müzelerinde sergilenmektedir. İzmir Müzesinde bu bölgeden çıkarılmış antik eşyalar heykeller çoktur. Bodrum,Marmaris,Fethiye,Köyceğiz ve cıvarındaki diğer yerlerin doğal güzelliği kelimelerle anlatılamayacak derecededir.
Ve Yazımızı şu güzel sözle noktalayalım (İtalyayı görde öl derler,Yok Canım Bodrum'la kıyılarını gör Yaşa).Ülkemin her yöresi Muğla gibi güzelliklerle Doludur. Hoşça kalın..
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder